Ural Altay Dil Ailesine Mensup Ülkeler

 

Ural Altay Dil Ailesine Mensup Ülkeler

Ural Altay Dil Ailesi, eskiden birtakım dil bilimcilerinin varlığını savunduğu; fakat üzerinde genel olarak anlaşmaya varılmamış olan kuramsal bir dil öbeğidir. Günümüzde Altay dilleri ve Ural dilleri olarak ele alınan bu dil aileleri, eskiden aralarında var olduğu düşünülen dilbilimsel genetikten dolayı “Ural-Altay” dil ailesi denmekteydi.

Bu “ailenin” Altay kolu Türkçe, Moğolca, Mançuca ve Tunguzca’dır. Macarca, Fince ve Estonca ise bu ailenin Ural kolundandır. Bazı dil bilimciler Korece ileJaponca’yı da bu aileye katmış olsalar da bu yöndeki kanıtlar daha da zayıftır. Fakat son zamanlarda yapılan karşılaştırmalı çalışmalar Japonca ve Korece’nin bu gruba girdiğini göstermiştir.

Günümüzde çoğu dil bilimci Ural ve Altay ailelerindeki benzerlikleri “tarihsel orijin” veya “yakınsama” ile sonuçlanmış karşılıklı etkileşim ile açıklamaktadır. Sondan ek alırlar. Ural ve Altay arasında ünlü uyumu, sondan eklemelilik, cümlede özne-nesne-yüklem sıralaması ve dillerin dilbilgisel olarak cinsiyetsiz olması gibi güçlü benzerlikler göstermişlerdir. Fakat bu tip benzerlikler yapısaldır. Tarihsel dil bilimi araştırmasında ortak kelime kökleri önemli bir yer tutmaktadır.

Günümüzde bu dil ailesinin varlığına dair bulunabilecek bilgilerin çoğu 1950 öncesi kaynaklara dayanmaktadır. Ural Dil Ailesi ile Altay Dil Ailesinin ayrı incelenmesi gerektiğini savunanlar da azımsanmayacak kadar çoktur ve birçok modern dilbilimci bu görüştedir.

Ural Kolu dilleri üç ana gruba ayrılmaktadır. Bunlar, Fin/Ugor dilleri, Samoyed dilleri ve Yukagir dilleri. Ural dilleri günümüzde yaklaşık 50 milyon insan tarafından konuşulmaktadır.

1. Fin/Ugor dilleri:

Fin/Ugor dilleri kendi arasında iki gruba ayrılır: a. Fin dilleri: Bu diller dört grupta incelenir. Yandaki alanda görülen haritada mavi alan bu grubun yayıldığı coğrafi alanı göstermektedir:

• • 1. Perm dilleri: Komi, Komi-Permyak, Udmurt.
  • 2. Finno/Volga dilleri: Mari, Erzya, Moksha, Merya, Muromian, Meshcherian.
  • 3. Fin/Baltık dilleri: Fince (şive ve lehçeleri: Meänkieli, Kvencr ve Dış İngrî) , Karelce, Lude, Olonets Karelce, Livonca, Veps, Võro, and Votî, Estonca.
  • 4. Sami dilleri: Sami/Lâpon lehçelerinden oluşur. Bunlar: Güney Sami, Ume Sami, Lule Sami, Pite Sami, Kuzey Sami, Kainuu Sami, Kemi Sami, Akkala Sami, Inari Sami, Kildin Sami, Skolt Sami, Ter Sami.

b. Ugor dilleri: Macarca, Hantıca, Mansice Bu dillerin yayıldığı coğrafi alan yeşil ile gösterilmiştir.

2. Samoyed dilleri:

İki dilden oluşmaktadır: Kuzey Samoyedçe ve Güney Samoyedçe. Konuşulduğu alan yandaki haritada turuncu renkte gösterilmiştir.

Kuzey Samoyedçenin lehçeleri; Enets, Nenets, Yurak, Nganasan, Tavgy/Tawgi, ve Yurats’tır. Güney Samoyedçe lehçeleri ise Kamasça/Kamas, Mator ve Selkup.

3. Yukagir dilleri:

İki lehçeden oluşmaktadır. Kuzey Yukaghir ve Güney Yukaghir. Konuşulduğu alan pembe renkte yandaki haritada gösterilmiştir.

Altay dilleri:

Altay dil ailesi

Altay kolu dillerini konuşan insanların sayısı 700 milyonu bulur ve Ural dağlarının güneyinden Japon denizine kadarki bölgede konuşulur. Bu dil ailesi üç ana gruba ayrılır. Türk dilleri, Moğol dilleri ve Tunguz dilleri. Tartışmalı olmakla birlikte Japonca ve Korecede bu kola dahil edilir. Fakat son zamanlarda yapılan karşılaştırmalı çalışmalar, Japonca ve Korecenin bu gruba girdiğini göstermiş ve bu tartışmalı durum ortadan kalkmıştır.

1.Türk dilleri:

• a. Bulgar grubu: Çuvaşça.
• b. Kıpçak grubu: Karaimce, Kumukça, Karaçayca, Balkarca, Kırım Tatarcası, Tatarca, Başkırtca, Nogayca, Karakalpakça, Kazakça, Kırgızca, Urumca, Mişerce,Barabaraca,Bereberece
• c. Oğuz grubu: Türkçe, Azerice, Türkmence, Gagavuzca, Horasan Türkçesi, Kaşgayca, Aynullu, Salarca, Afşarca, Songori,
• d. Uygur grubu: Özbekçe, Uygurca, Yugurca, Aynuca, Tarançi,Ili Turki, Lop.
• e. Sibirya grubu: Yakutça, Dolganca, Tuvaca, Tofalarca, Hakasca, Altayca, Şorca, Çulimce, Fuyü Gırgıs.
• f. Argu grubu: Halaçça.Galaçça-Xalac

2.Moğol dilleri:

• b. Moğol oluşur: Khalkha (Halha Moğolcası) Mongolian, Urdus, Oirat (Kalmyk), Darkhat, Buryat, Khamnigan Mongol, Dagur veya Daur, Monguor, Kangjia, Bonan, Dongxiang, Doğu Yugur (Shira Yugur), ve Moghol.

3.Tunguz dilleri:

• c. Tunguz dilleri: Evenki (Tunguzca), Solon, Manegir, Nanai, Akani, Birar, Kile, Samagir, Orok, Ulch, Oroch, Udege, Mançuca ve Şibe dili.

Tartışmalı diller:

Japon dili ve Kore dilinin de Altay grubuna dahil olduğu da bilim çevrelerinde kabul görmektedir.

• Japon dilleri: Japonca, Amami, Okinawan, Miyako, Yaeyama, Yonaguni
• Kore dili.