Göktürkçe Alfabe
Türklerin tarihte kullanmış olduğu ilk alfabe olan Göktürkçe Alfabe pek çok alanda özel ve oldukça modern bir yapıya sahiptir.
Günümüzde pek çok yerli ve yabancı dil bilimcinin bölgede yaptığı çalışmalar sonucu ortaya çıkan bilgiler ışında Göktürk alfabesi ile ilgili tam ve doğru bilgilere erişilmiştir. Ülkemizde ise Tuğrul Çavdar bu alanda çalışmaları ile dikkat çekmektedir. Kendi hazırladığı font ile Göktürk alfabesi ve Göktürkçe harfler aşağıda görsel olarak belirtilmiştir.
Görselden anlaşılacağı gibi beş farklı harf grubu bulunmakta. Bu gruplardan ilki ünlü harfler iken diğer dört grup ünsüzlerden oluşmaktadır. Harf gruplarını şu şekilde sıralayabiliriz;
- Ünlüler
- Kutuplu ünsüzler
- Kutupsuz ünsüzler
- Çift ünsüzler
- Hece harfler.
Nasıl Göktürkçe Öğrenirim?
Dili öğrenmek adına yardımcı araçlardan bir tanesi de yazı tipleridir. Sitemizde bulunan Göktürkçe font ve Göktürkçe yazı tipi sayfalarını ziyaret ederek bilgisayarınıza Göktürkçe harflerini yükleyebilirsiniz. Aynı zamanda tek tek çeviri yapabileceğiniz Çeviri Yap sistemi ile harflerin Göktürkçe karşılığını öğrenebilirsiniz.
Hangi Dönemlerde Kullanılmış?
Göktürkçe, genel olarak Orhun ve Yenisey Yazıtları’nın yazıldığı dil için kullanılmaktadır.
Göktürkçe, 552-744 yılları arasında Moğolistan’da yaşayan Göktürkler’in (Tukyular) konuşup yazdığı dildir. Göktürkçe yazılı belgeler 2. Göktürk Devleti döneminden kaldığından Göktürkçe kağanlığın resmî dili hâlinde olmuştur. Kısacası, bu dönem, Göktürk Kağanlığı’nın hüküm sürdüğü dönemin sonuna kadar süren evreyi kapsar (1).
Anıtların öneminden ötürü Orhon alfabesi diye de anılan Göktürk alfabesinin kökenine gelince, bu konuda çok farklı görüş ve iddialar bulunmaktadır. Bu alfabede kullanılan işaretler, Runik diye adlandırılan eski İskandinav yazısındaki işaretlere benzediğı için Runik karakterli sayılmış ve o alfabeyle ilişkilli olabileceği öne sürülmüştür.
Yazıyı çözen Thomsen, bu Türk alfabesinin Arani alfabesinden türemiş olabilece görüşünü savunmuştu. Buna karsın Aristov gibi Rus bilginleri, bu yazıdaki işaretlerin eski Türk damgalarından alınmış olabileceğine dikkatleri çekmiştir. A. Cevat Emre ise, Göktürk yazısının Sümer yazısı ile aynı kökten gediğini varsaymıştır. Bütün bu değişik, hatta çelişik savlar arasinda söylenebilecek şey, bilim çevrelerinde en çok Thomsen’ın görüşünün tutunduğudur (3).
Kaynaklar:
1. tamga.org
2. turkedebiyati.org
3. sizinicin.org