Biyografik istihbarat, bir ülkenin politik, ekonomik, kültürel,
askerî, toplumun yaşamında aktüel veya potansiyel önem taşıyan
kişilerle olduğu kadar şüpheli ve gizli ilişkiler
içinde olan bireylerle ilgili olarak toplânan özel ve kamusal nitelik taşıyan bilgileri içerir.
Bazı istihbarat sorunları ancak biyografik istihbarat ile çözülebilir. Şüpheli ve gizli ilişkileri tespit edilen kişiler ile ilgili biyografik istihbaratta bu kişilerin içinde olduğu ilişki ağı konusunda bilgi vermesi açısından önemlidir. Özellikle mafya ve terör örgütlerinin liderleri hakkında yapılan biyografik istihbarat çok faydalı bir bilgi temeli oluşturmaktadır. Ancak, biyografik istihbarat sadece taktik ve operasyonel istihbarat için değerli kanıtlar üreten bir istihbarat alanı değil, onun çok ötesinde stratejik istihbarat içinde veri temin edebilen bir istihbarat türüdür.
Örneğin, Troçki’nin I. Dünya Savaşı’nın ilk yıllarında faaliyetlerini izleyen mektuplarını okuyan İngiliz İstihbarat Servisi MI 5 Troçki’nin Rusya’da Leninistlerle birleşmesi durumunda ülkeyi devrime götürebileceğini öngörmüştür. Siyasî liderlerin zayıflıkları, güçlü yanları, bağlantıları, okudukları kitaplar, günlük bilgi kaynakları, kişisel sorunları istihbaratçıların onların eylemlerini öngörmeleri için temel oluşturmaktadır.
Biyografik istihbarat ancak uzun ve yorucu çalışma sonucunda, küçük parçaların bir araya getirilmesi ile oluşturulan ve ancak kişinin ölmesi ile sonuçlanan bir istihbarat türüdür. Biyografik istihbarata sanıldığından daha büyük bir önem verilmektedir. Örneğin, ABD dış politikasında yabancı politik liderler eksenli bir politik ilişki anlayışı kurumsala tercih edildiğinden CIA tarafından yapılan istihbaratta biyografik istihbarata büyük bir önem verilmektedir. Karar alıcılara yönelik olarak yapılan biyografik istihbarat ile amaçlanan karar alıcının ruhsal yapısını, fikirsel çerçevesini, karakterinin güçlü ve zayıf yanlarını analiz etmektir. El yazısından karakter analizi böyle bir sürecin parçasıdır.
Biyografik istihbarat, uzun zaman alan detayın çok önemli olduğu, parçaların zaman içinde toplândığı ve bir yap-bozda olduğu gibi birbirini tamamladığı bir istihbarat türüdür. Biyografik istihbarat hedefin niteliğine göre açık kaynaklarla elde yapılabileceği gibi örtülü metotlar ile de gerçekleştirilebilir. Diğer bir ifade ile bir kişi bir istihbarat servisinin alış alanı içine girdikten sonra bu kişi ile ilgili olarak hem geçmişine yönelik hem de gün için istihbarat toplama çalışması başlar.
Çalışmanın niteliğini o kişinin yaşam tarzı belirleyecektir. Her gün
basın önünde olan bir politikacı ile karanlıktaki bir mafya lideri
hakkında yapılacak olan biyografik istihbarat çalışması farklı nitelik
taşıyacaktır. Liderler ile ilgili toplânan açık ve kapalı bilgilere
dayanılarak psikanaliz çalışmaları yapmak mümkündür ve yapılmaktadır.
Ancak, bazı analizciler bu tür çalışmaların belirsizlik ve spekülasyon
ile yüklü olduğunu, kendi rasyonellerimizi analiz konusu olan lidere
taşıyarak analiz yapılmasının
bir çıkmaz sokak olarak görünmektedirler. Oysa bütün mahsurlarına rağmen
liderlerin psikanalizi karar sürecine etkili ve faydalı bir veri olarak
katkıda bulunacaktır. Liderlerin analizinden kesin olmasa dahi hangi
koşullarda nasıl hareket edecekleri ne tepkiler verecekleri konusunda
ipuçları elde edilecektir.
Örneğin, bir liderin karar verme sürecinin analizi çok önemlidir. Eğer bir lider ekip çalışmasına önem veren, kararlarını ekibinden aldığı görüşler doğrultusunda oluşturan bir kişi ise muhakkak ekibinde analizi yapılmalı, her bir ekip üyesinin lideri nasıl etkileyebileceği tespit edilmelidir. Liderin düşünce ve duygu dünyasını doğru analizi entelektüel gıdalarını nereden temin ettiğine, bilgi kaynaklarının ne olduğuna da bağlıdır.
Bunların analiz edilebilmesi için liderin ne olduğu, ne dinlediği,
neden hoşlandığı analiz konusu edilmelidir. Totaliter liderler bir süre
sonra kendilerine bazı insanüstü özellikler atfederek, mistik bir
yaklaşımla, kendilerini çevrelerinden soyutlayarak, kararlarını bir
meditasyon ve trans atmosferinde verirler. Adolf Hitler ve Saddam
Hüseyin
bu tip liderler için en iyi örneklerdir.
Açık kaynaklardan yapılacak istihbaratta yapılacak ilk şey, hedef kişinin daha önce yayınlanmış biyografileri varsa temin etmektir. Bunu izleyen adım, açık kaynaklarda ilk hedef kişi ile ilgili çıkmış bilgileri yapısal bilgi hâline sokmaktır. Yani önceden hazırlanmış olan biyografik istihbarat fişine elde edilen bilgileri işlemektir. Bu bilgiler ancak zaman içinde tamamlanacak, belki bir kısım bilgiye ulaşmak hiç mümkün olmayacaktır. Biyografik istihbarat formu hazırlanırken bir devlet başkanının, bir generalin veya mafya liderinin hakkında gereken temel bilgiler çok farklı değildir.
Biyografik istihbarat konusunda bu uç örneğin dışında göz önünde tutulması gereken bir başka örnek, istihbarat analizcilerinin en içine kapalı, gizemli liderin analizinde onların geçmişlerinden, konuşmalarından, yazdıklarından, ahbapları ile paylaştıklarından yola çıkarak çok mesafe aldıklarıdır. Mossad’ın Suriye Lideri Hafız Esad’ın idrarını çalarak analize tâbi tutup hangi ilaçları aldığını tespit etmesi, ilaçlardan yola çıkarak ne kadar ömrünün kaldığını ve kalan ömründe Golan Tepeleri konusunda ne yapacağını görmeye çalışması biyolojik istihbaratın mükemmel denecek örneklerindendir.
Öte yandan biyografik istihbaratta toplânan veriler toplândıkları anda çok bir şey ifade etmeyebilirler. Ancak, zaman içinde biriken görünürde ilişkisiz bilgi parçaları, bir gün anlam ifade edebilirler. Bu da biyografik istihbaratın zor yanıdır.